Karbon Ayak İzi Nedir?

Son yıllarda en büyük endişelerden biri iklim değişikliğidir. Bu durum artık öyle ciddi bir boyuta taşındı ki Mart mevsiminde bile hala kar yağışı gündemden düşmüyor. İklim değişikliğinin pek çok nedeni var. Bunların başında fosil kaynakların kullanımı geliyor desek yeridir. Fosil kaynakların kullanımı, her geçen gün iklim değişikliğine neden oluyor. Ormanlık alanların azalmasının da bu değişimde bir payı bulunuyor. İklim değişikliği ile birlikte sıcaklık ve kuraklık günden güne artıyor. Tüm bunların yanı sıra buzulların erimesi, okyanus ve denizlerin su seviyesinin yükselmesi iklim değişikliğinin gözle görünen gerçeklerinden. Doğadaki bu değişim bitkilere, hayvanlara ciddi zararlar veriyor. Ekosistemin dengesindeki bu değişim her canlı için ciddi bir tehdit unsuru oluşturuyor. Son yıllarda adını sıkça duymaya başladığımız ve tüm bunlarda payı bulunan bir konuyu paylaşacağız bugün sizlerle; karbon ayak izi. Küresel ısınmanın başlıca sorumlularından biri olarak karşımıza çıkan karbon ayak izi hakkında bilgiler vermeye başlamadan önce karbon ayak izi ne demek kısaca bir göz atalım ve yazımıza başlayalım.

Karbon ayak izi nedir, kısaca…

Karbon ayak izi, insanların kullandıkları ürünlerle doğaya verdileri zarardır. Birtakım hesaplamalar ve ölçümlerle belirlenen bu zararın miktarı kişiye göre değişiklik gösterir. Karbon ayak izi nedir sorusunun kısaca tanımını şu şekilde yapmak mümkündür; karbondioksit cinsinden ölçülen, insan faaliyetlerinin çevreye verdiği zararın ölçüsüdür. Yukarıda da söylediğimiz gibi kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Karbon ayak izi iki ana parçadan meydana gelir. Bunlar doğrudan ayak izi ve dolaylı ayak izidir. Doğrudan ayak izine birincil ayak izi de denir. Birincil olan ayak izi, gün içinde yapılan ulaşımlardan ya da evde kullanılan cihazlardan ötürü ortaya çıkan bir “zarar”dır. İkinci olan ayak izi ise tüm yaşam döngüsü boyunca doğaya verilen zararı kapsar. Karbon ayak izi hesaplama yöntemi aracılığı ile ne kadar karbon izi bırakıldığını öğrenmek de mümkündür. Karbon ayak izi her kişinin ulaşım, ısınma, enerji tüketimi ya da satın aldığı ürün neticesinde atmosfere yayılan karbon miktarını anlatmak üzere kullanılan bir tanımdır.

Karbon ayak izi nasıl hesaplanır?

Karbon ayak izi hesaplaması bazı kriterler göz önünde bulundurularak yapılır. Karbon ayak izi hesaplama ile kişinin ürettiği karbon miktarı ölçümlenir. Yapılan bu ölçüm sayesinde çevreye verilen zarar da açık bir şekilde gözler önüne serilmiş olur. Karbon ayak izi rakamlarla ifade edilebilen bir kavramdır. Kişilerin birincil ayak izi ve ikincil ayak izi olarak atmosfere saldığı karbondioksitin hacimsel karşılığı, karbon ayak izinin sayısal değerini belirliyor. Karbon ayak izi hesaplama formülünde yakıt tüketimi ve emisyon faktörü önemlidir. Buradaki yakın yalnızca aracınızın yaktığı yakıt anlamına gelmez. Gün içerisinde kullanılan ürünlerin karbon ayak izi de bu hesaplamaya dahildir.

Karbon ayak izi nasıl azaltılır?

Öncelikle şunu söylemek gerekir ki yapılan ufak değişimlerle karbon ayak izi azaltılabilir. Bu tamamen bizim elimizde olan bir durumdur. Bazı alışkanlıklarımızı daha “çevreci” yaklaşımlar ile değiştirerek karbon ayak izi miktarımızı azaltabiliriz. Günlük hayatımızda yapacağımız uzak değişiklikler dahi karbon ayak izinin azaltılmasını sağlayacaktır. Karbon ayak izinin azaltılmasında en önemli faktör araçlardır. Kullanılan araçların mümkün olduğunda düşük güçlü olması gerekir. Bu sayede çevreye verilen zarar da minimuma inmiş olur. Gün içerisinde imkân varsa araç yerine toplu taşıma kullanmak bile karbon ayak izinin azalmasını sağlayacaktır. Karbon ayak izinin azaltılmasını sağlayan faktörlerden bir diğeri de enerji tüketimidir. Ekolojik olan binalarda yaşamak ya da yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmak önemli bir değişim ve adımdır. Güneş ya da rüzgâr enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, karbon ayak izinin azaltılmasında etkin rol oynar. Isınmak için güneş enerjisinin kullanımı bile oldukça büyük bir fark yaratacaktır. Çamaşır makinesi, ampul, buzdolabı gibi elektronik eşyaları seçerken çevre dostu olanlardan tercih etmek gerekir. Günlük yaşantımızda yapacağımız en ufak bir değişim bile karbon ayak izinin azalmasını sağlayacaktır. Satın aldığımız ürünlere dikkat etmemiz bu noktada kilit önem taşır. Ürünlerin paketlerini inceleyip, ambalajları geri dönüştürülebilir materyalden üretilenleri tercih edebiliriz. Plastik kullanımını minimuma indirmek de alınacak önlemlerden biridir. Bitkisel ve hayvansal artıkları çöpe atmak yerine bahçede doğal gübre olarak kullanmak bile bir adımdır. Doğal gaz faturalarının önlenemez yükselişi karşısında çaresi kalmak yerine doğal olanı tercih etmek hem cebimize hem çevreye pozitif yansıyacaktır. Doğal enerji kaynaklarının kullanımı ile bu sorun büyük ölçüde ortadan kalkacaktır. Güneş enerjisi kullanımının yaygınlaşması ilerleyen dönemlerde çok daha cep dostu ve çevreci adımların atılmasını sağlayacaktır. Günümüzde artık güneş enerjisi kullanımı giderek artıyor bu sayede tasarruf elde edilirken doğaya verdiğimiz zararın da önüne geçmiş oluyoruz. Benzer durum elektrik üretimi için de geçerli. Elektrik üretimi için yenilenebilir enerji kullanmak, tasarruflu ampulleri tercih etmek önemlidir. Yanı sıra çamaşır makinesi, buzdolabı, bulaşık makinesi gibi günlük kullanımdaki beyaz eşyaları çevre dostu tercih edebilir ve doğaya verdiğimiz zararı önemli ölçüde giderebiliriz. Özet geçmek gerekirse, karbon ayak izinin azaltmak için aşağıdaki maddelere dikkat etmek gerekir.

• Taşıt kullanımını sınırlandırmak ve mümkünse kısa mesafelerde toplu taşıma kullanmak
• Elektrik ve ısınma ihtiyacımızı karşılamak için yenilenebilir enerji kaynaklarından destek almak
• Satın aldığımız ürünlerin geri dönüştürülebilir türden olmasına dikkat etmek
• Ambalajların materyallerine dikkat etmek ve geri dönüştürülebilir materyallerden ürünleri tercih etmek
• Günlük kullandığımız ürünlerin çevre dostu olmasına özen göstermek
• Plastik kullanımını mümkünse minimuma indirmek.

Bu önlemlerden en az birini bile uygulamaya sokmak, karbon ayak izinin azalmasında etkili rol oynar. Bir kişinin bile yaptığı bu ufak gibi görünen değişim, günün sonunda karbon ayak izinin azalmasını sağlayacak kudrette olacaktır.